Analizę dynamiki zjawisk masowych przeprowadza się na podstawie szeregów czasowych (inaczej dynamicznych, chronologicznych).
Szeregiem dynamicznym nazywamy ciąg wartości badanego zjawiska obserwowanego w kolejnych jednostkach czasu. W szeregach czasowych zmienną niezależną jest czas, natomiast zmienną zależną – wartości liczbowe badanego zjawiska:
Gdzie: yt – zmienna zależna; t – zmienna niezależna (czas); f – określona funkcja matematyczna. Zmienna niezależna w szeregach czasowych może być ujmowana różnie, w zależności od celu badania i właściwości zjawisk masowych. Zjawiska zmieniające się wolno są ujmowane w pewnych ściśle określonych momentach, np. według stanu w dniu lub godzinie. Szeregi zbudowane w ten sposób noszą nazwę szeregów czasowych momentów (np. liczba ludności Polski na dzień 31 XII w kolejnych latach). Szeregi czasowe zawierające informacje o rozmiarach zjawiska w pewnych – dłuższych lub krótszych – okresach (np. półrocze, kwartał) nazywamy szeregami czasowymi okresów. Przykładem takiego szeregu jest np. szereg przedstawiający wielkość produkcji w przedsiębiorstwie w kolejnych miesiącach określonego roku. Przeciętny poziom zjawisk przedstawionych w postaci szeregów czasowych okresów – przy założeniu, że przyjęte przedziały czasowe są równe – oblicza się za pomocą średniej arytmetycznej.
Do obliczania średniego poziomu zjawisk przedstawionych w formie szeregów czasowych momentów wykorzystuje się średnią chronologiczną. Oblicza się ją wg wzoru:
